Pomniki przyrody

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie (Ustawa o ochronie przyrody z 2004 roku).

W Dąbrowie Górniczej pomnikami przyrody są:

– dwie lipy drobnolistne rosnące w dzielnicy Bugaj, przy ul. Jałowcowej 15 ( Uznane orzeczeniem Nr 00050 PWRN w Stalinogrodzie z dnia 30.06.1954  roku w sprawie uznania za pomniki przyrody – znak R.L. 13b/19/54)

– dwie lipy drobnolistne rosnące w Kuźniczce Nowej, nad Białą Przemszą przy drodze do Łaz (uznane orzeczeniem Nr 00143 PWRN w Katowicach z dnia 23.10.1958  roku w sprawie uznania  za  pomniki  przyrody  –  znak  L.O. 13b/25/58)

– jesion wyniosły rosnący w dzielnicy Łosień, na działce  Nr ew. 1533/4 przy ul. Łaskowej 3. Uchwała Nr XVIII/203/95 z dnia 29 listopada 1995  roku  w sprawie  uznania pojedynczych tworów  przyrody  żywej  za  pomnik  przyrody.

– Wywierzyska w Strzemieszycach Wielkich
Obszar tego pomnika przyrody zajmuje powierzchnię 1,3 ha. Źródła niosą czystą i cenną wodę wapniowo-magnezową. W/g szczegółowej waloryzacji przyrodniczej, spośród najważniejszych elementów  fauny, stwierdzonych w źródlisku wymienić należy: wirki – wypławek kątogłowy; mięczaki – źródlarka karpacka; skorupiaki -kiełż zdrojowy; ryby – pstrąg potokowy, który ma tam naturalne  tarlisko. Uchwała Nr XXV/316/96 z dnia 22 maja 1996 roku (t.j. załącznik do Obwieszczenia Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 9 września 2015 r.)

– „Dąb Wolności”, dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm nad ziemią, wynoszącym 161cm, rosnący na działce nr 117/25  położonej przy ulicy Górniczej. Uchwała Rady Miejskiej nr XXX/572/2004 z dnia 25 sierpnia 2004 roku. Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 94, poz. 2633).

–  dwa drzewa z gatunku buk zwyczajny (Fagus sylvatica) o obwodach pni mierzonych na wysokości 130 cm nad ziemią wynoszących  270cm  i  290 cm, rosnące  w rejonie  ulicy Podbuczyny, na działce  Skarbu  Państwa nr  896/22 karta   mapy  2,  Obręb   Ujejsce,   ( rodzaj użytku:  las III), będącej w   zarządzie  Państwowego Gospodarstwa  Leśnego – Lasy Państwowe  – Nadleśnictwa Siewierz (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 94, poz. 2634). Uchwała Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej nr XXX/573/2004 z dnia 25 sierpnia 2004 roku ustanowiono pomnikami przyrody dwa drzewa z gatunku buk zwyczajny

– dwa drzewa z gatunku Ajlant gruczołkowaty – Bożodrzew o obwodach pni mierzonych na wysokości 130 cm nad ziemia wynoszących 260 cm i 268 cm, rosnące przy ul. Hallerczyków 165, na działce oznaczonej numerem ewidencyjnym 235/2 – karta mapy 4, obręb: Sikorka.Uchwała nr XV/217/2007 z dnia 10.08.2007r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 172, poz. 3216)

Jedno z drzew w 2014 roku uległo złomowi. /Uchwała nr  XIII/285/2015 z dnia 16 grudnia Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej w sprawie zniesienia ochrony prawnej w formie pomnika przyrody/

– buk pospolity  (Fagus silvatica) o  obwodzie  pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 404 centymetry oraz

– lipa drobnolistna (Tilia cordata) o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 290 centymetrów rosnące na nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym 683/73 – karta mapy 16 (obręb:Ujejsce), położonej przy ul. Krynicznej 2D; /Uchwała nr  XXIX/490/08 z dnia 27 sierpnia 2008r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 184, poz. 3343)

– dąb szypułkowy  (Quercus robur)  o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 340 centymetrów, rosnące na nieruchomości, oznaczonej numerem geodezyjnym 1836/7 – karta mapy 14 (obręb: Błędów), położonej przy ul. Pustynnej 31. Uchwała nr XXIX/491/08 z dnia 27 sierpnia 2008 roku  Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 184, poz. 3344)

– wiąz szypułkowy (Ulmus  laevis) o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 320 centymetry, rosnące na nieruchomości, oznaczonej numerem geodezyjnym 10/4 – karta mapy 88 (obręb: Dąbrowa Górnicza), położonej przy ul. 11 Listopada;10)  Uchwała nr XXXII/566/08 z dnia 26 listopada 2008 roku  Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 8 , poz. 251 z 2009r)

– jesion wyniosły  (Fraxinus Excelsior) o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 360 centymetrów oraz

– kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum) o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 340 centymetry rosnące na nieruchomości stanowiącej własność Gminy Dąbrowa Górnicza, oznaczonej numerem geodezyjnym 71 – karta mapy 20 (obręb: Dąbrowa Górnicza), położonej przy ul. Gwardii Ludowej. /Uchwała nr  XXXII/568/08 /08 z dnia 26 listopada 2008r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 8 poz. 253 z 2009r)/

– wierzba biała Salix alba o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 320 centymetrów, rosnące na nieruchomości stanowiącej własność Gminy Dąbrowa Górnicza, oznaczonej numerem geodezyjnym 75 – karta mapy 19 (obręb: Dąbrowa Górnicza), położonej przy ul. Piecucha. /Uchwała nr XXXII/569/08 z dnia 26 listopada 2008 roku  Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 8 poz. 254 z 2009r)/

– dąb szypułkowy Quercus robur  o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 270 centymetry, rosnące na nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa oznaczonej numerem geodezyjnym 635/2 – karta mapy 3 (obręb: Marianki), położonej przy ul. Unruga. /Uchwała nr XLI/741/09  z dnia 26.08.2009r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 180, poz. 3284)/

– sosna zwyczajna Pinus sylvestriso obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 262 centymetry, rosnące na nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa, w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Siewierz ( oddział 77g) –  oznaczonej numerem geodezyjnym 3 – karta mapy 115 (obręb: Dąbrowa Górnicza), położonej w rejonie zbiornika wodnego Łosień.14). Uchwała nr XLI/740/09  z dnia 26.08.2009r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej (Dz.Urz. Woj. Śl. Nr 180, poz. 3285).

– dąb szypułkowy Quercus robur o obwodach pni mierzonych na wysokości 130 cm wynoszących 284, 277 centymetry, rosnące na nieruchomości stanowiącej własność Gminy Dąbrowa Górnicza, oznaczonej numerem geodezyjnym 654 – k.m. 5 (obręb: Łosień), położonej przy ul. Gołonoskiej przed posesją nr 23. Uchwała nr XX/387/12  z dnia 24 października 2012r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej

– cztery drzewa z gatunku dąb szypułkowy Quercus robur o obwodach pni mierzonych na wysokości 130 cm wynoszących 281, 293, 225, 260 centymetry, rosnące na nieruchomości stanowiącej własność Gminy Dąbrowa Górnicza, oznaczonej numerem geodezyjnym 7/3 – k.m. 10 (obręb: Dąbrowa Górnicza),  położonej przy ul. Zielona. Uchwała nr XX/386/12  z dnia 24 października 2012 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej

– dąb szypułkowy Quercus robur o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 326 centymetry, rosnące w starorzeczu rzeki Przemszy na nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa, będącej we władaniu Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach – oznaczonej numerem geodezyjnym 265/3 – karta mapy 2 (obręb: Ratanice), położonej w granicy z działka oznaczoną numerem geodezyjnym 15 – k.m. 1 (obręb: Marianki). Uchwała  nr XX/388/12  z dnia 24 października 2012 r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej

– buk pospolity Fagus silvatica o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 282 centymetry, rosnące na nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa, w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Siewierz  –  oznaczonej numerem geodezyjnym 896/23 – karta mapy 2 (obręb: Ujejsce). Uchwała nr XX/389/12  z dnia 24 października 2012 r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej

– buk pospolity Fagus silvaticao obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 310 centymetrów, rosnące na nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa, w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego – Lasy Państwowe – Nadleśnictwo Siewierz –  oznaczonej numerem geodezyjnym 2006/2 – karta mapy 13 (obręb: Trzebiesławice). Uchwała nr XX/390/12  z dnia 24 października 2012 r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej

– głóg jednoszyjkowy Crataegus monogyna o obwodzie pnia mierzonym na wysokości 130 cm wynoszącym 180 cm, rosnące w środkowo-wschodniej część działki oznaczonej numerem ewidencyjnym gruntu 654, karta mapy 5, obręb: 0007 Łosień, położonej przy ul. Gołonoskiej, stanowiącej własność Gminy Dąbrowa Górnicza, znajdującej się w trwałym zarządzie Szkoły Podstawowej nr 26 w Dąbrowie Górniczej.

Współrzędne geograficzne pomnika przyrody: N:50º 20’56.50”; E:19º19’48.09” .

Trzy drzewa rosnące na terenie Wzgórza Gołonoskiego:

– jesion wyniosły Fraxinus excelsior o nazwie Zenek, o obwodzie pnia, mierzonym na wysokości 130 cm, wynoszącym 406 cm, rosnące w północno-wschodniej część działki oznaczonej numerem ewidencyjnym gruntu 26/8 – karta mapy 35, obręb 0003 Dąbrowa Górnicza, stanowiącej współwłasność osób fizycznych.

Współrzędne geograficzne pomnika przyrody: N: 50º20’22.96”; E: 19º13’52.80” ;

– sosna wejmutka Pinus strobus o nazwie „Irena”, o obwodzie pnia, mierzonym na wysokości 130 cm, wynoszącym 235 cm, rosnące w środkowo-zachodniej część działki oznaczonej numerem ewidencyjnym gruntu 26/11 – karta mapy 35, obręb 0003 Dąbrowa Górnicza, stanowiącej współwłasność osób fizycznych.

Współrzędne geograficzne pomnika przyrody: N: 50º20’23.24”; E: 19º13’54.54”;

– modrzew europejski Larix decidua o nazwie „Leszek”, o obwodzie pnia, mierzonym na wysokości 130 cm, wynoszącym 205 cm, rosnące w południowej część działki oznaczonej numerem ewidencyjnym gruntu 26/11 – karta mapy 35, obręb 0003 Dąbrowa Górnicza, stanowiącej współwłasność osób fizycznych.

Współrzędne geograficzne pomnika przyrody: N: 50º20’23.36”; E: 19º13’52.76.

/Uchwała nr XIII/284/2015  z dnia 16 grudnia 2015r Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej/

W Polsce znajduje się ok. 33 tys. pomników przyrody, z czego najwięcej jest pojedynczych drzew i grup drzew.

Przewodnik przyrodniczy po Dąbrowie – część I